موسسه اطلاعات مرغداری - آنتریت مزمن در مرغ های تخمگذار

سازمان دامپزشکی کشور هلند در منطقه deventer در بین سال های 2007-2006 طی دو مطالعه علائم کالبدگشایی آنتریت مزمن را در گله های تخمگذار مورد بررسی قرار داد ( هر چند که در این بررسی علت آنتریت مزمن بطور کامل شناسایی نشد ).این گروه تحقیقاتی یک پرسشنامه را نیز به تعداد بالا میان مرغداران پخش کرد که متاسفانه تنها تعداد اندکی تکمیل و ارسال گردید.
اگرچه با گذشت زمان شناخت ما از سندرم آنتریت مزمن بیشتر شده است اما هنوز عامل واقعی آن روشن نمی باشد با این وجود عقیده بر این است که استرس تاثیر قابل توجهی در وقوع این سندرم دارد.شرایط استرس زایی که سبب سندرم آنتریت مزمن می شوند عبارتند از انتقال پولت ها به مزرعه و سالن های تخمگذاری , تغییر نوع و شکل جیره و نیز شرایط آب و هوایی.تا زمانیکه عامل این سندرم ناشناخته است پیشگیری از آن غیر ممکن می باشد و در نتیجه ما تنها می توانیم علائم آن را کاهش داده و شرایط سلامت گله درگیر را بهبود بخشیم.این امر نیز از طریق افزودن مکمل های غذایی به آب آشامیدنی و دان همچنین اصلاح ترکیب جیره به دست می آید.

حلقه معیوب ( vicious circle )
بعضی از علائم مشاهده شده در آنتریت مزمن عبارتند از کاهش بازدهی تولید , افزایش شدید مصرف غذا و ریزش زود هنگام پرها.به نظر می رسد تحریک دائم یا مکرر 20 سانتیمتر ابتدایی روده باریک ( یعنی دئودنوم ) سبب ایجاد آنتریت در این بخش از روده می گردد.کشت و بررسی های میکروسکوپی در اغلب موارد حضور باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس را نشان داده اند و ثابت نموده اند که این باکتری یکی از عوامل اصلی آنتریت می باشد.
آنتریت سبب رژنراسیون ( Regenaration ) سریعتر سلول های مخاط پوششی روده می شود در نتیجه این سلول ها نمی توانند به طور کامل بالغ شوند و تواناییهای خود را به طور کامل به دست نمی آورند بنابراین جذب مواد مغذی در این بخش از روده کاهش خواهد یافت.به دنبال آن مواد غذایی در دستگاه گوارش باقی مانده و محیط کشت بسیار مناسبی برای باکتریها فراهم می آید.این سبب تحریک دائمی سیستم ایمنی خصوصا اختلال در فعالیت روده خواهد شد.
نکته قابل توجه آنکه آنتریت روده ای در پرندگانی که قبلا به آن مبتلا بوده و اکنون بهبود یافته اند ( ظاهرا سالم هستند ) نیز می تواند به طور مرتب اتفاق بیافتد و این ثابت می کند که چرا حفظ سلامت روده در مرغان تخمگذار از اهمیت بالایی برخوردار است.هنوز مشخص نیست که چرا در یک گله بعضی پرندگان مبتلا به آنتریت می شوند و بعضی نمی شوند اما این احتمال وجود دارد که استرس درونی پرنده یک عامل تاثیرگذار باشد.
پروتئین فاز حاد
تحقیق بر روی جوجه های گوشتی نشان داده است که وقتی یک پاسخ التهابی اختصاصی ( پاسخ فاز حاد) القآئ می گردد مصرف اسیدهای آمینه را شدیدا افزایش می دهد.در این مرحله,کبد (که بخشی از بدن است که از آسیب های وارده آگاه شده و واکنش های لازم برای بهبود آنها را برعهده دارد) تولید پروتئین های فاز حاد را آغاز می کند.
مس یکی از مهمترین ترکیبات موجود در پروتئین های فاز حاد می باشد.در برخی از پرندگان مبتلا به شکل مزمن آنتریت در عمل میزان مس موجود در کبد صفر می باشد که احتمالا به دلیل مصرف بیش از حد آن بوده است.
مصرف مواد مغذی بر اساس اولویت
بدن مواد مغذی را بر اساس اولویت برای نگهداری و رشد اندام ها به مصرف می رساند.مغز,قلب و دستگاه گوارش همچنین سیستم پاسخ ایمنی فعال شده از بیشترین اولویت برخوردار هستند.اندام های تولید مثلی , پرها و اسکلت در اولویت بعدی قرار دارند درحالیکه رشد بافت عضلانی از کمترین اولویت برخوردار است.بطور طبیعی برای تمام اندام ها مواد مغذی به اندازه کافی وجود دارد اما نیاز حیوانات مبتلا به آنتریت مزمن به مواد مغذی بیش از حد معمول است زیرا سیستم ایمنی در آنها بطور دائم در حال پاسخ می باشد.از طرف دیگر جذب مواد مغذی در روده این حیوانات پایین است در نتیجه تنها اندام هایی که در بالاترین اولویت قرار دارند از مواد مغذی جذب شده بهره مند می گردند.پس بنابراین رشد بافت های عضلانی , تولید و نگهداری پرها و دستگاه تناسلی تحت تاثیر منفی قرار می گیرند.در این موارد بافت های عضلانی از کیفیت مطلوبی برخوردار نبوده , تجمع چربی در محوطه بطنی مشاهده می گردد.همچنین رشد پرها کاهش یافته و تولید تخم به طور شدید و ناگهانی کاهش می باید.
مدیریت بیماری
روش مرسوم در مقابله با آنتریت مزمن برپایه مدیریت این عارضه از طریق افزایش مقاومت پرنده و حمایت از آن بدون شناخت عامل عارضه می باشد.استفاده از منابع پروتئین و انرژی با کیفیت می تواند در بهبود پرزهای روده نقش مثبت داشته باشد.پرندگانی که در ابتدای بیماری شناسایی می شوند به درمان پاسخ بهتری نشان می دهند بنابراین تشخیص سریع و پایش سلامت روده پرندگان در کنترل این بیماری نقشی بحرانی دارند.
Van der klis , J . D & De bruijn , N . D.(2010)Chronic enteritis in laying hens.World Poultry (special , may):13.