موسسه اطلاعات مرغداری - پاسخ طبیعی و فیزیولوژیكی پرنده به تنش گرمایی

پاسخ طبیعی و فیزیولوژیكی پرنده به تنش گرمایی

جوجه های گوشتی كه در معرض دماهای بالای محیطی قرار می گیرند ، تغییرات رفتاری زیادی از خود بروز می دهند كه این تغییرات به پرنده اجازه می دهند تا با محیط اطراف خود ، تعادل گرمایی برقرار كند. بیشتر پرندگان ف به هنگام تنش گرمایی می نشینند ، برخی از آنها ساكت و آرام در نقطه ای می ایستند و برخی دیگر در كنا دیوارها و آبخوری ها به حالت قوز كرده می ایستند. معمولا در این شرایط ، پرندگان بال های خود را آویزان و باز می كنند تا با كاهش عایق بدنی ، سبب نفوذ و گسترش سرما به بدن خود گردند. در بدن پرنده ، با اتساع رگ های خونی بافت های سطحی (مانند پوست) ، جریان خون از برخی اندام های داخلی بدن مانند كبد ، كلیه ها و روده ها‌ ، به سمت پوست تغییر مسیر داده ، بدین طریق موجب تسهیل از دست دادن گرمای بدن می شود .

در شرایط گرما ، تنفس شدید یا نفس نفس زدن Panting در پرنده افزایش می یابد. خنك شدن و از دست دادن حرارت به هنگام تبخیر آب از مجاری تنفسی ، به پرنده كمك می كند تا حرارت تولید شده در بدن را دفع نماید. در هر صورت نفس نفس زدن كه در نتیجه تنش گرمایی اتفاق می افتد ، به فعالیت زیاد ماهیچه ای نیاز دارد كه به تبع آن نیاز به مصرف انرژی افزایش خواهد یافت .

بنابراین گرمای هوا ، با كاهش بازده انرژی همراه است. به طور طبیعی انتظار می رود كه پدیده نفس نفس زدن هنگامی رخ دهد كه دمای اطراف پرنده نزدیك یا بالاتر از 30 درجه سانتیگراد باشد. میزان رطوبت نسبی هوا به هنگام بروز تنش گرمایی ، بر میزان تبخیر آب از مجاری تنفسی تاثیر می گذارد كه این وضعیت می تواند میزان دفع حرارت بدن را تحت تاثیر قرار دهد. طیور گوشتی نمی توانند به خوبی دیگر پرندگان اهلی ، دما و رطوبت نسبی بالای محیط را تحمل كنند در شرایطی كه دما و رطوبت نسبی بالا است ، مرگ ناشی از تلاش پرنده برای خنك شدن ، به ویژه در پرندگان سنگین وزن ف بسیار سریع اتفاق می افتد. پرندگان معمولی ، از طریق نفس نفس زدن ، در هر گرم آبی كه از طریق ریه ها بیرون می دهند تقریبا 540 كالری انرژی حرارتی از دست می دهند .

تاثیر نفس نفس زدن بر PH و تعادل اسیدی در جوجه های گوشتی

PH خون به طور طبیعی به وسیله ریه ها و كلیه ها تنظیم می شود. این تنظیم ، با سیستم های متعدد بافری كه از تغییرات سریع PH جلوگیری می كنند ، انجام می پذیرد. از آنجا كه میزان تنفس در پرندگانی كه تحت تاثیر تنش گرمایی قرار می گیرند ، افزایش می یابد ، به همان اندازه میزان دی اكسید كربن خون نیز كاهش می یابد. این امر ، موجب بروز آلكالوزیس (Alkalosis) تنفسی (افزایش PH خون) می شود. تنش گرمایی ، میزان پتاسیم و دیگر مواد معدنی بدن را نیز كاهش داده ، تعادل الكترولیتی بدن را تغییر می دهد .

ارتباط بین تنش گرمایی و كاهش مصرف دان

مصرف دان در جوجه های گوشتی در شرایط محیطی گرم ، كاهش می یابد. این وضعیت ، بخشی از سازگاری فیزیولوژیكی پرنده در شرایط تنش گرمایی است. كاهش مصرف دان سبب كاهش دریافت روزانه مواد مغذی ، كه با رشد پرنده در ارتباط هستند ، می شود. از آنجا كه مصرف كمتر مواد مغذی ، به معنی تولید حرارت بدنی كمتر است ، بنابراین با وجود كند شدن سرعت رشد – به دلیل كاهش نیاز پرنده به از دست دادن گرما – تحمل شرایط گرمایی آسان می شود.

نتایج حاصل از تحقیقات ، به روشنی بیانگر این مطلب است كه درصد زندمانی پرندگانی كه هنگام تنش گرمایی مصرف دان آنها افزایش می یابد ، به ویژه در طول گرم ترین ساعات روز ، كاهش می یابد .

فواید اجرای برنامه قطع دان در زمان تنش گرمایی

علاوه بر افزایش تلفات ناشی از تنش گرمایی در طیور گوشتی ، زیان های اقتصادی زیادی در ارتباط با این پدیده ، به دلیل كاهش میزان رشد و بازده غذایی ، ایجاد می گردد. بنابراین به طور طبیعی ، پرورش دهندگان ، به تحریك پرندگان برای مصرف دان در هوای گرم ، تمایل دارند. هر چند تمامی روش های مدیریتی كه موجب افزایش مصرف دان یا فعالیت پرنده در گرم ترین ساعات روز می شود ، ممكن است نتیجه معكوس در پی داشته باشد.

مصرف زیاد دان ، تولید حرارت پرنده را افزایش داده كه در نتیجه آن ، تلفات نیز افزایش می یابد. برنامه قطع دان در جوجه های گوشتی ، پیش از گرم ترین ساعات روز در طول این ساعات ، گرمای تولیدی توسط پرندگان را كاهش داده ، قدرت زنده مانی آنها را افزایش می دهد .

قطع دان ، گرمای ناشی از هضم و جذب و متابولیسم مواد مغذی را كاهش می دهد و همچنین تاثیری آرام بخش بر پرنده می گذارد. از آنجا كه تحرك و جابه جایی حیوانات ، از طریق انقباض ماهیچه ها صورت می گیرد ، در نتیجه ، فعالیت فیزیكی ، سبب تولید گرما می شود. در شرایط گرما ، این نوع تولید حرارت نیز به بار گرمایی پرنده می افزاید .

بنابراین برای كاهش بار گرمایی ف تا آنجا كه ممكن است باید پرندگان را در وضعیت آرام نگاه داشت. این عمل ، به ویژه در طول گرم ترین ساعات روز ، اهمیت دارد. با سپری شدن ساعات روز ، اهمیت دارد. با سپری شدن ساعات گرم روز و كاهش گرما ، جوجه های گوشتی معمولا دوباره مصرف دان را آغاز می كنند .

راهكارهای كاهش تنش گرمایی در جوجه های گوشتی

در سالن های باز و در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب ، ایجاد جریان هوای مناسب و مصرف آب كافی ، ضروری است. در این شرایط ، تهویه باید در بیشترین حد ممكن باشد. جریان هوا ، در از بین بردن تجمع گاز آمونیاك ، دی اكسید كربن و رطوبت ، نقش بسزایی دارد. نفس نفس زدن ، با افزایش تبخیر آب از ریه ها همراه است. بنابراین پرنده در شرایط گرما مجبور است آب بیشتری مصرف كند تا از تنش ناشی از كاهش آب بدن (Dehydration) جلوگیری نماید. آب آشامیدنی خنك ، مصرف آب و غذا را تحریك كرده ، میزان مصرف آنها را افزایش می دهد .

در زمانی كه پرنده با تنش گرمایی مواجه است ، كاهش دمای بدن بسیار مفید است. در شرایطی كه دمای آب آشامیدنی كمتر از دمای بدن باشد ، حرارت بدن را جذب می كند. بنابراین در جوجه های گوشتی كه در معرض تنش گرمایی قرار دارند ، فراهم كردن آب آشامیدنی خنك و كافی ، بسیار اهمیت دارد. معمولا هر عاملی كه باعث افزایش مصرف آب آشامیدنی در زمان تنش گرمایی شود ، میزان زنده مانی پرنده را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

برخی از محققان ، افزایش زنده مانی در جوجه های گوشتی كه در معرض تنش گرمایی قرار گرفته اند و از نمك هایی مانند بیكربنات پتاسیم ، كلرید پتاسیم ، كلرید سدیم و كلرید آمونیم استفاده كرده اند را ناشی از افزایش مصرف آب آشامیدنی می دانند ، نه از مصرف خود نمك به تنهایی .

تنظیم جیره برای بهبود عملكرد جوجه های گوشتی در شرایط تنش گرمایی تنش گرمایی باعث می شود كه مصرف دان و در نتیجه دریافت مواد مغذی كاهش یابد.

بنابراین ، باید غلظت های مواد مغذی جیره را افزایش داد. افزایش غلظت پروتئین جیره به تنهایی روش نادرستی است. از آنجا كه میزان انرژی جیره ، باید همگام با سایر مواد مغذی افزایش یابد ، بنابراین افزایش میزان چربی جیره نیز باید در نظر گرفته شود. غلظت های مواد معدنی و ویتامینه جیره نیز باید مورد بازنگری واقع شوند. اغلب ،‌ در طول دوره تنش گرمایی ، استفاده از ویتامین C به عنوان یك عامل ضد تنش گرمایی ، مورد توجه قرار می گیرد. انتخاب كوكسیدیواستات مناسب ، به همان اندازه انتخاب آنتی اكسیدان ها و بازدارنده های قارچ و كپك – كه موجب ایجاد ضایعات مواد خوراكی می شوند – حائز اهمیت است.

از آنجا كه پروتئین ، گرمای متابولیسمی بیشتری نسبت به هیدرات كربن و چربی تولید می كند ، بنابراین جیره های غذایی كه از لحاظ اسیدهای آمینه ، نامتعادل باشند ، سبب افزایش تولید گرمای متابولیسمی خواهند شد. تعادل اسیدهای آمینه ، اهمیت ویژه ای دارد. باید سعی شود تا از جیره های با مقادیر كمتر پروتئین به همراه اسیدهای آمینه ساختگی به ویژه لیزین و متیونین استفاده شود .

خلاصـه :

· جوجه های گوشتی كه در معرض تنش گرمایی قرار می گیرند مجبور به ایجاد تنظیم فیزیولوژیكی برای تحمل شرایط بحرانی زندگی خود هستند. در نتیجه تنش گرمایی ، مصرف دان كاهش و مصرف آب افزایش می یابد .

* متعادل كردن جیره ف می تواند به كاهش تولید گرمای متابولیسمی و حفظ مصرف مواد مغذی كمك نماید ، توجه به دریافت انرژی و متعادل كردن اسیدهای آمینه در شرایط تنش گرمایی ، بسیار مهم است .

* فراهم نمودن تهویه كافی و تحریك پرندگان به مصرف بیشتر آب ، ضروری است .

* به حداقل رساندن فعالیت پرنده در طول گرم ترین ساعات روز ، فشار گرمایی را كاهش می دهد .

* برنامه قطع كنترل شده دان ، موثر بوده ، معمولا باعث افزایش زنده مانی جوجه های گوشتی در زمان تنش گرمایی می گردد .

منبع: http://www.damdar.mihanblog.com