موسسه اطلاعات مرغداری - سندرم سر باد كرده ويروسي طيور و راههاي پيشگيري و كنترل آن

سندرم سر باد كرده ويروسي طيور و راههاي پيشگيري و كنترل آن

اولين گزارش اين بيماري در سال 1984 توسط مورلي و تامسون از آفريقاي جنوبي در جوجه هاي گوشتي داده شد . چندي بعد بيماري يا سندرم مجددا از اروپاي غربي ، آفريقاي شمالي و خاور ميانه در جوجه هاي گوشتي و مادرهاي گوشتي و طيور تخمگذار تجارتي مطرح گرديد . مطالعات اخير دكتر گوتر GOTER در فرانسه در مركز تحقيقات PLOUFARGAN و همچنين در انگلستان در موسسه تحقيقات بيماريهاي طيور هاوتون نشان داد كه عامل يا سندرم SHS طيور و رينوتراكئيت عفوني بوقلمون يا TRT يك پنوموويروس PNEUMOVIRUS ميباشد . اين سندرم موجب بروز علائم تنفسي و جراهاتي در روي زبان و حلق و سوراخهاي دهان و بيني و لكه هاي خونريزي در سقف دهان گرديده و كاهش تخم مرغ به مقدار 5 تا 30 درصد و تلفاتي در حدود 5 تا 10 درصد را به وجود مي آورد . مرغان تخم گذار مخصوصا مرغان مادر گوشتي به دفعات متعدد به اين سندرم مبتلا مي شوند و كاهش توليد تخم مرغ و افزايش تلفات در آنها ديده مي شود مخصوصا در مواقعي كه اين سندرم همراه با آلودگيهاي ثانوي ميكروبي و ويروسي مانند عوامل اشير شياكلي ، پاستورلا مولتوسيدا ، كريزاي عفوني و ويروس برونشيت عفوني مي باشد . ياد آور ميشود وجود و حضور عوامل فوق الذكر بر حدت و شدت و COMPLICATION بيماري مي افزايد ، امروزه ثابت شده است كه يك سروكانوژن SEROCONVERSION بين ويروسهاي SHS و TRT وجود دارد . سه هفته پس از تزريق ويروس به جوجه هاي SPF آنتي بادي كاملي ايجاد مي شود كه با روش اليزا ELIZA و سرو نوتراليزان قابل اندازه گيري ميبا شد . تيتر آنتي بادي خنثي كننده دو هفته پس از تزريق ويروس به بوقلمون و سه هفته بعد از تلقيح به طيور به حد اكثر خود رسيد و مي توان آنرا با تست مربوطه اندازه گيري نمود . بين ويروس برونشيت عفوني و SHS انتر فراس وجود دارد مخصوصا بين واريانتهاي ويروس برونشيت عفوني و اين مساله فوق العاده مهم است كه در موقع واكسيناسيون طيور بر عليه SHS و TRT بايد رعايت شود . ويروس برونشيت عفوني به مراتب حاد تر و قوي تر از SHS بوده و ايجاد انتر فرانس ميكند . در مواقعي كه عوامل ميكروبي ثانوي مثل E . Coil و استافيلو كوكها و پاستورلاها و كريزاي عفوني در صحنه آماده باشند يك فرم COMPLICATION به وجود مي آيد كه در چنين شرايطي مصرف آنتي بيوتيك هاي وسيع الطيف در تخفيف اين COMPLICATION رل اساسي خواهند داشت و بايد به موقع در گله هاي مادر مصرف شوند تا حدت و شدت سندرم SHS به حد اقل خود تقليل يابد و ضايعات بيماري كم شود . در اين بيماري انتقال آ»تي بادي مادر به جوجه ها وجود دارد ولي هنوز انتقال ويروس به صورت VERTICAL روشن نشده است .

ب – نشانيهاي سندرم SYMPTION
نشانيهاي بيماري به تدريج و به ترتيب در طيور مادر گوشتي و طيور تخمگذار به شرح زير ديده مي شود :
1 – خواب آلودگي و بي حركتي جوجه ها

2 – بي اشتهايي مطلق و بروزعلائم تنفسي

3 – تورم شديد پلكها و اشك آلود بودن چشمها

4 – چشمهاي چيني شكل يا ( CHINESE EYES )

5 – جراحات در روي زبان و حلق و سوراخهاي بيني و دهان و خونريزي در سقف دهان

6 – نقصان تخم مرغ به مقدار 5 تا 30 درصد و كوچك شدن اندازه تخم مرغها

7 - جراحات و COMPLICATION چشمي مخصوصا در مواقعي كه با عامل كريزاي عفوني و ساير ميكروبها تو ام باشد .

8 – كم شدندرجه جوجه درآوري يا HATCHEBILITY

9 – در مواقعي كه بيماري پيشرفته باشد ضايعات و اختلالات عصبي مانند بيماري نيو كاسل در گله ديده مي شود .

10 – سرانجام مرگ و مير به ميزان 5/0 تا 10 درصد مشاهده مي شود .

ج – اپيدميولوژي سندرم EPIDEMIOLOGY
در سال 1984 عامل رينو تراكئيت عفوني بوقلمون يا TURKY RHINOTRACHITIS يا ( TRT ) با روش سرولوژيكي از مرغان تخمگذار جدا گرديده در سال 1987 PICAULT از كشور فرانسه موفق شد عامل سر باد كرده ويروس طيور يا SWOLLEN HEAD SYNDROM يا ( SHS ) ازطيور و بوقلمونهايي كه داراي علايم مشخص بيماري بودند جدا كند . چندي بعد در مركز تحقيقات طيور PLOUFARGAN دخالت مستقيم عامل TRT در ايجاد سندرم SHS توسط ميكروسكوپ الكترونيك به ثبوت رسيد و معلوم گرديد ويروس TRT در سلولهاي اوليه جنين در جوجه و بوقلمون به راحتي رشد ميكند با همكاريهاي علمي و فني و تحقيقاتي كه بين مركز تحقيقات Ploufargan و موسسه رون مريودر ليون فرانسه انجام شد ويروس TRT را در روي سلولهاي اوليه تراشه يا ناي جنين جوجه و بوقلمون رشد و توسعه دادند و با اين كار تحقيقاتي توانسته واكسنهاي زنده و كشته SHS را در روي سلولهاي فوق الذكر و سلولهاي كليه ميمون سبز افريقايي يا سلول ( Vero ) تهيه و توليد نمايند . در حال حاضر دامنه گسترش بيماري توسعه يافته و از اكثر كشورهاي دنيا مثل فرانسه ، بلژيك ، ايتاليا ، هلند ، اسپانيا ، ليبي ، مراكش ، تونس ، مكزيك ، پاكستان ، ايران ، عراق ، و عربستان سعودي بيماري گزارش گرديده است .

د – تشخيص سندرم Diagnostic :
1 – تشخيص سندرم سر باد كرده ويروس معمولا بر مبناي علايم درمانگاهي ، نوع طيور و پيشرفت بيماري و ضايعات و complication كه به وجود مي آورد مشخص مي شود .
2 – تشخيص سرولوژيكي : با استفاده از روشهاي اليز Elisa ايمونو فلورسانس آنتي بادي بيماري تشخيص داده مي شود . بايد ياد آور شوم اليزا روشي سريع و با كاربردي بالا در اين بيماري استفاده مي شود در حال حاضر مركز تحقيقات Ploufargan و رون مريو در فرانسه يكي از مراكز رفرنس براي تشخيص اين بيماري مي باشند .
3 – تشخيص تفريقي سندرم : ممكن است اين سندرم با بيماريهاي نيو كاسل ( ND ) برونشيت عفوني طيور IB ) ، كريزاي عفوني ( IC ) ، لارنگو تراكئيد عفوني يا ( ILT ) و پاستورلوز طيور اشتباه شود . در بيماري نيو كاسل علائم و ضايعات شديد عصبي يا Torticolis ديده مي شود .در بيماري برونشيت عفوني نانيسم و تخم مرغ لمبه وجود دارد . در بيماري كريزاي عفوني ترشحات بيني خيلي زياد و طيور مبتلا داراي حركت مي باشند ولي در SHS حركت وجود ندارد . در بيماري لارنگو تراكئيد عفوني جراحات بيشتر در داخل تراشه يا ناي و حلق ديده مي شود .
ه – درمان در سندرم Treatment
به نظر مي رسد در شكل كامل و نهايي سندرم سر باد كرده ويروسي طيور مخصوصا در مواقعي كه بيماري با عوامل ثانويه ميكروبي مانند اشيرشياكلي ، كريزاي عفوني ، پاستورلاها ، مايكو پلاسماها و عوامل ويروسي مهم دستگاه تنفس مخصوصا برونشيت عفوني همراه باشد يك نوع Complication در اين بيماري به وجود مي آيد كه بايد از آنتي بيوتيكهاي وسيع الطيف به مدت چهار تا پنج روز در آب آشاميدني استفاده نمود و تظاهرات و ضايعات سندرم SHS به حد اقل ممكن تقليل داد . ياد آور ميشود 6 تا 8 هفته بعد از قطع آنتي بيوتيكها مجددا بيماري عود نموده و ظاهر مي شود و به همين جهت است كه بايد در مصرف آنتي بيوتيكها نهايت دقت و هوشياري و احتياط را مبذول داشت .

و - پيشگيري و كنترل سندرم Prevention
رعايت اصول بهداشت و قرنطينه از اساسي ترين عوامل پيشگيري و كنترل بيماري محسوب مي شود . در صورتي كه با برسي هاي سرولوژيكي متوجه شديم گله مادري Pneumovirus آلوده است بايد قبل از اينكه عوامل ميكروبي و ويروسي ديگر فرصت پيدا كنند ومشكلات و معضلات به وجود آورند و آن فرم Complication ايجاد شود لازم است همان طور كه قبلا نيز متذكر شدم ازآنتي بيوتيكهاي وسيع الطيف استفاده شود .در حال حاظر دو نوع واكسن زنده وكشته روغني به ترتيب با ويروسها TRT و SHS براي طيور تهيه شده است واكسن زنده اي كه با ويروس TRT تهيه گرديده است در پولتهاي مادر گوشتي و تخمگذار و پولتهاي تخمگذار تجارتي در سن 10 هفتگي به عنوان واكسن اوليه يا Primovaccination به صورت اسپري يا آب آشاميدني مصرف مي كنند و در صورت لزوم ميتوان از همين واكسن به عنوان راپل در دومين واكسيناسيون نيز در سن14 – 16 هفتگي در آب آشاميدني استفاده نمود . بايد توجه داشت كه واكسن TRT را در جوجه هاي گوشتي به خاطر انتر فرانسي كه با ويروس برونشيت عفوني مخصوصا واكسن برونشيت عفوني كه با واريانت ها تهيه شده باشد ايجاد مي كنند نبايد تو اما مصرف گردد . واكسن كشته روغني SHS كه با ويروس SHS تهيه گرديده است بيشتر در سن 20 تا 22 هفتگي يعني دو هفته پيش ازشروع تخمگذاري در پولتهاي تخمگذار ومادر هاي گوشتي مصرف مي گردد . در حال حاضر چهار نوع واكسن كشته روغني SHS به صورت زير :

1 – منووالان ( SHS Vaccine )

2 - بي والان ( ND vacc + SHS Vacc )

3 – تري والان ( ND Vacc + IB Vacc + SHS Vacc )

4 – وواكسن چهار تايي ( ND Vacc + IB Vacc + EDS Vacc + SHS Vacc )

تهيه و توزيع مي گردد .

منابع :

- Asdrubali G/ et a; /. (1989 ) – Sindrom della testa gonfia ( S.H.S ) nel broiler

Documenti Veterinari n. 7/8, 49-52

- Drouin P., Toux J.Y., picault J.P., (1958 ) - Le syndrome infectieux de la gross teta chez l' espece poule . L ' Aviculteur 460,93

- Goatr E., Danguy R., Payet A. (1958 ) – Syndrom des tetes enflees un conteminat viral ? L' Aviculteur 461, 33.

- Goren E (1986 ) – S.I.G.T. ; Observation et recherches aux pays – Bas . L' Aviculteur 467 , 46 .

- Morley A . J., ThomsonD.K. (1984 ) – Swollen Head Syndrom in brailer chichens . Avian Diseases 28,238,.

- O' Brien J.D.p. (1985 ) – Swollen head syndrome in broiler breeders . The Veterinary Record 117,616.

- Picault J . P., Drouin P., Lamande J., Toux J.Y., Marter I., Giraud P . (1986 ) – Syndrom infectieux De gonflement de la tete 9 S.I.G.T.) : bilan actuel des recherches etiologiques . L, Aviculteur 467 , 43 .

- Picault J.P., Giraud P., Drouin P., Guittet M., Benne jean G., Lamande J., Toquin D., Gueguen C. (1987 ) – Isolation of a T.R.T.V – Like virus from chichens with Swollen – head syndrome . The Veterinary Record 121 , 135 .

- Picault J.P., Giraud P., Drouin P., Lamande J., Toquin D., Gueguen C., Kles V., Morin M ., Guittet M., Benne jean G. (1987 ) – Une etiologie commune avec la rhinotracheite infectieuse de la dind . L' Aviculteur 481, 74 .

- Sarakbi T. – Head Swelling syndrome , a New problem for yemen . Poultry (1988 ) .

- Wyeth P.J., chettle N.J., Gough R.E., Collins M.S. (1987 ) . antibodies to T.R.T. in chichens with swollen head syndrome . The Veterinary Record 120,286.