|
دوشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۱ ساعت ۱۲:۲۰
کد مطلب : 6883
اقدامات مديريتي در رابطه با كنترل بو در جايگاههاي دامي بسته
|
مهندس مهدي پاك طينت
|
اقدامات مربوط به هواي خروجي از جايگاه
يكي از فنون بسيار موثر در مورد كاهش بوي نامطلوب درجايگاه دامي كه بصورت مكانيكي تهويه شده است ، استفاده از صافيهاي بيولوژيكي مي باشد . در اين صافيها از موجودات ذره بيني براي بي اثر نمودن گازهاي آلوده كننده استفاده مي شود . اين صافيها بوي نامطلوب را تا حدود 50 الي 90 درصد كاهش مي دهند و بهمراه آن ميزان گازهايي نظير آمونياك ، سولفيد هيدروژن و گرد و خاك را كم مي كنند . استفاده از آنها در كشورهاي شمال اروپا افزايش يافته و در آمريكا نيز از آنها استفاده مي شود . فنهاي موجود بايستي جاي خود را به دستگاههاي تهويه با فشار زياد بدهند.در صورتيكه فنها در جاي مناسب خود قرار نگرفته اند و نمي توانند هواي آلوده را به طرف صافيهاي بيولوزيكي هدايت كنند در اين حالت استفاده از كانالها براي جلوگيري از هزينه ها لازم مي باشد . در صافيهاي بيولوژيكي موجود در جايگاه دام جهت كاهش هزينه بايستي از مواد موجود در مزرعه نظير كود آلي ، خاك و خرده چوب استفاده شود . اين مواد جهت حفظ منافذ و جلوگيري از بسته آنها واشباع 25 سانتيمتر است در / شدن از نيترات بايستي بصورت مداوم تعويض شوند . مدت زمان لازم براي جريان هوا در هنگاميكه ضخامت اين مواد 4 حدود 5 ثانيه ميباشد و سرعت جريان هوا بايستي در حدود 20 فوت مكعب در هر فوت باشد . مقدار رطوبت موجود در اين مواد بايستي در حدود 50 درصد باشد. استفاده از برنامه هاي كنترل جوندگان و پوشش گياهي لازم مي باشد . دستگاههاي تصفيه كننده آبي جهت كنترل بوي ناشي از مواد در صنايع استفاده مي شوند ، اما اين دستگاهها به مقدار زيادي آب نياز دارند و از نظر اقتصادي استفاده از آنها براي بهبود وضعيت هواي خروجي اقتصادي نيست . همچنين به دليل جريان هوا به مقدار زياد و كمي غلظت آلودگي در هواي خروجي ازجايگاههاي دامي ، ضد عفوني كردن هوا يا ازن ،تجزيه اتمها ، استفاده از صافيهاي خشك ، روغنهاي لازم و تغيرات سريع از لحاظ اقتصادي مناسب نيست .
انبارهاي باز ذخيره مدفوع و حوضچه هاي ذخيره آن
يك روش موثردرجلوگيري ازگسترش بوي نامناسب ناشي ازاين انبارهاوواكنشهاي غيرهوازي موجود در اين حوضچه ها استفاده از سرپوش
است معمولا اين سرپوشها قابل نفوذ هستند وازمواد با ضخامتهاي مختلف تشكيل شده اند. اين سرپوشها از طريق بيولوژيكي بسياري از تركيبات داراي بو را قبل از آنكه بوي آنها در محيط انتشار يابد به دي اكسيدكربن و آب تبديل مي كنند.همچنين اين سرپوشها انتشاربواز طريق كاهش تلاطم درسطح مايعات و سرعت حركت باد بر سطح مايعات كم است و اين در حالي است كه سرپوشهايي كه قسمتهاي آن بر روي زمين قرار مي گيرند عمر زيادتري دارند.
لوله هاومخازن مربوط به ذخيره مدفوع را مي توان بوسيله سرپوشهايي با وزن كم پوشاند، طرحها و راهكارهاي مديريتي ديگري براي كاهش واكنشهاي بي هوازي درحوضچه هاي بو وجود دارد كه مي توان ميزان پر نمودن اين حوضچه ها را كاهش داد . سطح حوضچه ها را مي توان در معرض هوا قرارداد و يا مي توان درختاني كه جذب كننده بو هستند را دراطراف حوضچه ها كاشت. اين امر مي تواند در تخليه حوضچه ها به دفعات زياد و با تخليه آن به صورت يكسان و ترجيحا متناوب موثر باشد . سطح حوضچه ها را مي توان كاهش داد اما عمق آنها در افزايش
و جداسازي مواد جامد از مسير حركت ديگر مواد دفعي مي تواند باعث كاهش ميزان تخليه حوضچه ها شود .تغييرات شيميايي نظير اضافه نمودن افزودنيها به مدفوع به مقدار قابل توجهي بوي آن را كم نمي كند. ممكن است اين امر به دليل عدم مخلوط شدن افزودنيها با مواد دفعي درهنگام افزودن آنها به چاله هاي راكد موجود درزيرجايگاه باشد. دليل ديگرآن اين است كه مقدار موثر افزودنيها ممكن است به طور كارآمدي فعاليت ننمايند كه از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه نيست.
بهاربند در جايگاه دام
عامل موثر در انتشار بوي نامطبوب از بهاربند ميزان رطوبت اين قسمت يا سطح جايگاه مي باشد. مهمترين واساسي ترين اقدامات براي كنترل بوشامل جلوگيري از انجام واكنشهاي بي هوازي بواسطه الف) خشك نگه داشتن مدفوع و ديگر مواد آلي ب) قراردادن انبارها و مكانهاي جمع آوري مدفوع و مواد زائد در معرض اكسيژن نه سختي وصاف بودن جايگاه دام و عدم وجود مواد زائد غير فشرده در آن مي باشد. آب راكد عامل اصلي انتشار بوي شديد و نامطلوب است . جايگاههاي دامي كه درخارج از آن آب با سرعت جريان مي يابد بوي نامطلوب كمي توليد مي كنند. تا حد امكان ازذخيره مواد دفعي به مدت طولاني خودداري شود. به منظورجلوگيري از ايجاد گرماي زياد درهنگام مصرف آنها در زمين وهمچنين به دليل آنكه ذخيره مدفوع بصورت اوليه كه مي تواندباعث توليد بوي نامطلوب شديد شودپس مدفوع بايستي بصورت خشك و با رطوبت كم ( كمتر از 45 %) نگه داشته شود.
بهبود بوي مدفوع از طريق بيولوژيكي
روشهاي بيولوژيكي مي تواند باعث سرعت تجزيه مدفوع شوند و بطور قابل توجهي بوي آنرا كاهش مي دهند. ازآنجاييكه بسياري از موجودات ذره بيني كه در محيط فاقد اكسيژن فعاليت مي كنند (شرايط غير هوازي) باعث ايجاد موادي با بوي نامطلوب مي شوند پس در محيطي كه داراي اكسيژن ميباشد گروهي ديگر از موجودات ذره بيني فعاليت مي كنند كه محصولاتي با بوي كم توليد مي كنند. پس استفاده از روشهاي هوازي براي كاهش بوي مدفوع عملي امكان پذير است . به هر حال اين روندهاي بيولوژيكي به دليل بالا بودن مخارج اجرا و نگه داري بطور وسيعي مورد استفاده قرار نگرفته اند. ازمعايب اين روش، هزينه زياد انرژي ، توليد محصولات بيولوژيكي ، آزاد سازي آمونياك از بودرزمان كمي واكنشهاي هوازي است و يا ممكن است اين واكنشها بصورت متناوب انجام شود/ به دليل بالا بودن هزينه انرژي مربوط به ايجاد محيط مناسب براي واكنشهاي هوازي دربرخي ازمواقع ازواكنشهاي هوازي به مقداركمي براي كنترل بو استفاده مي شود. در صورتيكه تمامي مراحل مربوط به كمپوست نمودن مواد دفعي جامد يا نيمه جامد به نحو درستي انجام شود اين روش ميتواندبوي مدفوع را به مقدار قابل توجهي كم نمايد. همچنين اين روش در كاهش حجم مواد دفعي ، تثبيت مواد غذايي و از بين بردن عوامل بيماري زا و بذر گياهان هرز موثر است. كمپوست نمودن مواد دفعي، به تامين اكسيژن ، رطوبت مناسب ومخلوط نمودن موادي كه نسبت خاصي ازكربن به نيتروژن را تامين مي كنند نيازدارد. موجودات غيرهوازي درمحيط هاي اخذاكسيژن باعث مطلوب شدن تجزيه باكتريايي درحرارت ميشوند سپس موادتوليدي با يكديگرتركيب مي شوندو گازهاي بيولوژيكي مي توانند به عنوان سوخت در موتورها و يا ژنراتورها بكار روند و برق و حرارت توليد كنند.
ضايعات ناشي ازفعاليت اين موجدات ذره بيني درهنگام حفظ مواد مغذي نسبتا بوي كمي دارند.هزينه اوليه و احتياجات مديريتي اين روش دو عامل اصلي براي عدم استفاده از اين روش در سطح وسيع از دامپروريها مي باشد.
استفاده از مواد دفعي در زمين
مقدارقابل توجهي ازبوي ناشي ازمدفوع در هنگام استفاده ازآن در زمين انتشارمي يابد اما مقدار بو به سطح زمين (علفزار در مقابل زمين خشك)،مقدار مصرف ، روش استفاده ، شرايط آب و هوايي، ميزان احتمالي بوي ناشي از مدفوع مصرفي، بستگي دارد. استفاده سريع و يا جا دادن سريع آن در خاك داراي اهميت است زيرا بوي مدفوع سه ساعت بعد از مصرف درخاك انتشار مي يابد.زمان استفاده ازمدفوع در زمين به زمان فعاليت افراد موجود در محل و شرايط آب وهوايي بستگي داردوبايستي براي به حداقل رساندن بوي نامطلوب درمحيط ، زمان مصرف را با اين دو عامل تنظيم نمود.اصلاح وضعيت مدفوع قبل از استفاده از آن در زمين راهكار ديگري براي كاهش بو مي باشد.
نكات اجرايي
موثرترين راه به حداقل رساندن بوي نامطلوب در محيط حفظ فاصله مناسب با دامداريها مي باشد. شدت بو با فاصله كم مي شود. بايستي به جهت بادهاي غالب در منطقه براي جلوگيري از گسترش بو توجه نمود. پرورش دهندگان بايستي از روشهاي تعديل بوي ناشي از دامداري آگاهي يابند.
